Filmy wspomnienie, powstanie

Warszawa, październik 1944 roku. Kapitulują ostatnie oddziały powstańcze. Gubernator Dystryktu Warszawskiego Ludwig Fischer otrzymuje rozkaz zrównania miasta z ziemią. Niemcy wysadzają w powietrze kolejne budynki, zamieniając Warszawę w gigantyczne rumowisko. Ludność cywila opuszcza masowo stolicę. Młody powstaniec ANDRZEJ (Igor Śmiałowski) dostaje rozkaz pozostania w mieście… Wkrótce odbiera pierwszy rozkaz. Ma ukryć radzieckiego skoczka spadochronowego radiotelegrafistę. Pod osłoną nocy – wraz z Jankiem i Julkiem – umieszcza Rosjanina w ruinach getta. Tymczasem na terenie getta ma swoją kryjówkę PIOTR RAFALSKI (Jan Kurnakowicz). Wraz z przygarniętym bezpańskim owczarkiem przemierza codziennie ulice w poszukiwaniu wody i pożywienia. Jest świadkiem egzekucji ukrywających się Żydów. Pewnego dnia Piotr przynosi do swej kryjówki ranną dziewczynę o imieniu Krystyna. Udaje mu się usunąć kulę z rany, co ratuje dziewczynie życie. Tymczasem radziecki spadochroniarz przesyła drogą radiową wiadomości o ruchach wojsk niemieckich. Otoczony przez Niemców skierowuje ogień radzieckiej artylerii na siebie i ginie. Pewnego dnia w kryjówce Piotra dochodzi do spotkania Andrzeja i Krystyny. Oboje przedostają się przez Wisłę na praską stronę. Piotr pozostaje w ruinach. Nadchodzi styczeń 1945 roku. Piotr dostrzega Andrzeja i Krystynę w kolumnie Wojska Polskiego wkraczającego do stolicy.

Rok 1973, Chile. Za rządów Salvadora Allende dyrektor prywatnej anglojęzycznej szkoły dla chłopców przyjmuje grupę biednych dzieci. Od samego początku pomiędzy nowymi uczniami, a dziećmi bogaczy, panuje niechęć i niezrozumienie. Wyjątkiem są fajtłapowaty Gonzalo i pewny siebie Pedro Machuca. Chłopcy, na przekór kolegom i panującej w szkole atmosferze, nawiązują niezwykłą przyjaźń. Gonzalo, wrażliwy i delikatny 11-latek, pochodzi z bogatej, ale niezbyt szczęśliwej rodziny. Machuca, dziecko slumsów, trafia do ekskluzywnej szkoły dzięki stypendium, jakie ufundował jej dyrektor – energiczny ksiądz o lewicowo-socjalistycznych poglądach. Dzięki nowemu przyjacielowi Gonzalo po raz pierwszy trafia do biednych dzielnic miasta, gdzie poznaje Chile, z którego istnienia nie zdawał sobie sprawy. Ulega dziwnej fascynacji brutalnością slumsów, gdzie poznaje również smak pierwszej i zakazanej miłości; zakochuje się w Silvanie, sąsiadce przyjaciela, zaangażowanej społecznie, twardej i odważnej dziewczynie. Silvana staje się współtowarzyszką ich przygód, razem tworzą romantyczny trójkąt, prowadząc pierwsze miłosne igraszki. Trójka przyjaciół pomaga także ojcu Silvany wykorzystać sytuację polityczną w celach zarobkowych: sprzedają flagi demonstrantom różnych przekonań. Machuca,który po raz pierwszy trafia do bogatego domu, nie może nacieszyć się rowerem, adidasami i zabawkami, które dawno już znudziły Gonzalo. Przyjaźń rozwija się aż do momentu, w którym kraj ogarnia polityczne wrzenie.

Mieszkańcy niewielkiej wioski rybackiej Trollness w Norwegi czekają na dostawę broni, aby rozpocząć walkę z niemieckim okupantem.

Salamanka, lato 1936 roku. Wybitny pisarz i filozof, Miguel de Unamuno postanawia publicznie poprzeć wojskowy zamach stanu, który zdaniem jego autorów ma służyć uporządkowaniu niespokojnej sytuacji w kraju. Bez sprzeciwu aprobuje rozwiązanie rady miejskiej, której był członkiem i uznaje nominację do nowych władz miasta. Piastując funkcję rektora uniwersytetu w Salamance, podpisuje oświadczenie wydane przez uczelnię, w którym popiera się obronę chrześcijańskiej cywilizacji zachodniej przed niosącą destrukcję ideologią Wschodu oraz przewodniczy pracom komisji redukującej obecność na uczelni profesorów o lewicowych poglądach. Rząd republikański zwalnia Unamuno z funkcji rektora, czego on nie przyjmuje do wiadomości. Tymczasem generał Francisco Franco ze swymi oddziałami łączy się z frontem rebeliantów i rozpoczyna udaną kampanię z zamiarem przejęcia wyłącznego dowództwa nad wojną oraz władzy w kraju. Krwawe oblicze konfliktu i liczne wyroki pozbawiające wolności powodują, że Unamuno zaczyna podawać w wątpliwość swoje poglądy. Kiedy generał Franco przenosi kwaterę główną do Salamanki, Unamuno udaje się do niego z petycją o uwolnienie uwięzionych przyjaciół.

Alfa, jej mąż Romeo, Opel Rekord, Wartburg, Zastawa - koledzy ze studiów medycznych - po 10 latach od ich ukończenia spotykają się na zjeździe absolwentów. Brakuje jednego z nich, wiejskiego lekarza, który przysyła depeszę zapraszającą do złożenia mu wizyty. Kiedy bohaterowie podejmują decyzję o podróży, okazuje się, że żaden pociąg w tamtym kierunku już nie odjeżdża, wsiadają więc do wagonu towarowego. Tam rozegra się swoista psychodrama - podsumowanie ich dotychczasowego życia. Rano okaże się, że wagon był przetaczany po torach, ale naprawdę - tkwi w tym samym miejscu. Przetrzymany przez cenzurę na półce przez 18 lat film zyskał dograny przez Skolimowskiego w 1981 roku prolog.